Het onderhoud van bedrijfswagens is in deze tijden van elektronica grondig veranderd. De servicemonteur heeft nog steeds kennis van motor, remsysteem, versnellingsbak en hydraulica, maar vandaag de dag is hij geen mechanicus meer, maar een geschoolde mechatronicus. Deze beroepsaanduiding is afgeleid van het gebied van de mechatronica, een combinatie van mechanica en elektrotechniek en elektronica, aangevuld met regeltechniek en informatica. Voor het vak is verder basiskennis op het gebied van hydraulica, pneumatiek en regeltechniek vereist.
Aan enkele Duitse universiteiten en aan de technische hogescholen in Oostenrijk bestaat de mogelijkheid de ingenieursgraad te behalen. In een typische mechatronica-studie worden mathematica, technische mathematica, machinebouw, thermodynamica, stromingsleer, elektronische schakelingen, systeemtheorie, elektronica, communicatietechnologie, regeltechniek, digitale signaalverwerking en robotica onderwezen. “De principiële functies van een moderne dieselverbrandingsmotor zijn niet veranderd”, legt Sven Reich uit. “In de cilinder beweegt de zuiger. Als die naar beneden gaat, wordt er diesel ingespoten, als hij boven is, vindt de verbranding plaats”, aldus de 27-jarige geschoolde mechatronicus uit Münsingen op de Schwäbische Alb. Dankzij de elektronica werken de motoren alleen wel veel efficiënter. De boordcomputer houdt rekening met alle parameters die relevant zijn voor de werking van de motor. Sensoren registreren bijvoorbeeld het toerental, de temperatuur of de stand van het gaspedaal en geven de bijbehorende waarden door aan de boordcomputer. De computer berekent daarmee de ingespoten hoeveelheid brandstof. Of hij schakelt bij het remmen op de motor de brandstoftoevoer uit, zonder het vermogen te verminderen.
Onderhoud van bedrijfswagens: elektronica verdringt mechanica
“Bij veiligheid en comfort van een vrachtwagen speelt de elektronica een grote rol. Deze heeft inmiddels al veel mechanische functies verdrongen”, vertelt Reich. Hij wijst op de automatische versnellingsbak, de hill-hold-functie, de rijbaanbewaking en het automatische afstandsregelsysteem. De tijden waarin dergelijke systemen eerst werden ontwikkeld voor personenauto’s uit het hogere segment en pas daarna hun weg naar de vrachtwagens vonden, zijn voorbij, meent Reich:
“De vrachtwagen speelt op het gebied van veiligheids- en comfortsystemen allang een voortrekkersrol.” Alles wordt door de elektronica gecontroleerd. Dat heeft het beroep weliswaar eenvoudiger, maar ook saaier gemaakt. Terwijl de automonteur vroeger als een soort detective fouten moest opsporen, wordt tegenwoordig de laptop aangesloten en de fout simpelweg uitgelezen. De mechatronicus werkt minder met zijn handen. Vroeger moest de garage versnellingsbakken uit elkaar halen, reinigen en tandwielen of synchromesh-ringen vervangen. Nu wordt de versnellingsbak gewoon uit de vrachtwagen gehaald en naar de fabrikant gestuurd. Er komt een compleet gereviseerd aggregaat terug. Het handwerk zelf uitvoeren is tegenwoordig niet alleen te gecompliceerd, het is vooral te duur. Tien arbeidsuren van een mechatronicus kosten vaak meer dan een nieuwe versnellingsbak.
De mechatronicus redt het overigens niet helemaal zonder handwerk. Dat geldt met name voor pechvoertuigen, constateert Sven Reich. Het soort reparaties dat moet worden uitgevoerd, verschilt per geval en loopt van bandenpech tot aan motorschade. Vaak wordt bovendien om ondersteuning bij koelingsproblemen gevraagd. Als de gestrande vrachtwagen nog kan rollen en bestuurd kan worden, sleept Reich hem zelf weg. In alle andere gevallen moet er een bergingswagen aan te pas komen. Vaak is juist bij het provisorisch repareren van kleine onderdelen creativiteit gevraagd. Zo is hij bijvoorbeeld een uitgevallen ventilatieschakelaar te slim af door deze kort te sluiten en op die manier het benodigde signaal aan het motormanagement door te geven. De damespanty als vervanging voor een aandrijfriem is volgens Reich inmiddels uitgestorven. “Zelfs bij een kleine motor van een personenauto drijft een riem tegenwoordig minstens drie wielen aan.”